کتاب فناوری اطلاعات و دموکراسی مستقیم (زمینه های تحقق دموکراسی الکترونیکی) نوشته دکتر محمدرضا حافظ نیا و رضا ملاحسینی اردکانی توسط انتشارات زیتون سبز با تیراژ 1200 جلد منتشر گردید.
این کتاب که به طور مشروح و مفصل به تشریح قابلیت های فناوری اطلاعات در احیاء دموکراسی مستقیم و نقش آفرینی مستقیم مردم در امورات اجتماعی و سیاسی شان می پردازد، دارای هفت فصل به شرح زیر است:

 

فصل اول: دموکراسی؛ در آن مفهوم دموکراسی و تاریخچه و انواع آن مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل دوم: شهروندی و مشارکت؛ در آن به مفهوم شهروندی و تغییرات مفهومی آن و همچنین مشارکت و مسائل مرتبط با آن پرداخته شده است.
فصل سوم: فناوری اطلاعات و اینترنت؛ که در آن به موضوع فناوری اطلاعات و آشنایی با آن و به ویژه به معرفی بیشتر اینترنت به عنوان یکی از مهمترین نمودها می پردازد.
فصل چهارم: ضرورتهای تحول؛ به ضرورتها و دلایل استفاده از قابلیت های فناوری اطلاعات می پردازد.
فصل پنجم: دموکراسی الکترونیکی؛ مفهوم این نوع از دوکراسی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
فصل ششم: فناوری اطلاعات و احیاء دموکراسی مستقیم؛ به صورت تفصیلی به ضرورتهای استفاده و قابلیت های فناوری اطلاعات در احیاء دموکراسی مستقیم می پردازد.
فصل هفتم: الگوی پیشنهادی؛ مدلی است بر اساس یافته های این پژوهش برای اجرایی شدن روند دموکراسی الکترونیکی.
در بخشی از پیشگفتار این کتاب آمده است:
انسان متمدن براي رفع امور فردي و روانسازي امورات اجتماعي خود نيازمند ايجاد ساز و كارهايي براي تطبيق خواسته هاي فردي خود با شرايط و نيازهاي جامعه بوده است. سازوكارهايي كه ضمن نظم بخشيدن به امورات اجتماع، نظرات و خواسته هاي همه افراد جامعه را نيز در آن مدنظر قرار دهد. در پي اين احساس نياز بود كه در طول تاريخ حكومت هاي مختلفي شكل گرفتند و با توجه به شرايط ويژه اجتماعي – جغرافيايي هر سرزمين، شكل خاصي نيز به خود گرفتند. اما آن شكل از حكومت – و به تعبير برخي فرهنگ سياسي - كه بیشترين توجه را به نقش و نظر تك تك افراد جامعه در شكل دادن به نهادهاي عمومي براي اداره جامعه دارد را دموكراسي ناميدند. دموكراسي مفهومي است كه در طول تاريخ، بسته به شرايط اجتماعي – تاريخي – جغرافيايي در بسياري از نقاط وجود داشته اما در هيچ برهه ای از زمان، گسترش آن در بين جوامع به اندازه گسترش آن در يك سده اخير نبوده است. در طي سال هاي گذشته توده هاي مردم با شناخت قابليت ها و ارزش هاي دموكراسي در وجود خود و آنگاه در جامعه خود، احساس نياز به آن نموده و طالب آن شده اند. حكومت ها نيز در پي اين گستردگيِ خواست دموكراسي و همچنين شكست ساير انواع رقباي دموكراسي، مجبور شده اند خود را دموكراتيك و حافظ ارزش هاي دموكراسي بدانند.
دموكراسي به دو روش کلی قابل اجراست: دموكراسي مستقيم و دموكراسي غيرمستقيم. در دموكراسي مستقيم كه نوع اصلي و حقيقي دموكراسي نيز به شمار مي رود، افراد مستقیماً و آگاهانه در تصميم گيري ها مشاركت نموده و مفهوم عالي شهروندي را به نمايش مي گذارند. اما با گسترده تر شدن قلمرو حكومت ها و افزايش تعداد جمعيت در جوامع مختلف و عوامل مختلف ديگر، براي حفظ ارزش هاي دموكراتيك و قابل اجرا نگه داشتن دموكراسي، متفكران سياسي طرح دموكراسي غير مستقيم يا نمايندگي پارلمانی را مطرح كردند؛ كه طي آن ديگر نه خود مردم، بلكه نمايندگان منتخب آنان به تصميم گيري و اجرا و نظارت آن مي پردازند.
اما با گسترش فناوري هاي پيشرفته جديد – بويژه فناوري هاي ارتباطاتي- و پيدايش ظرفيت هاي بالاي تكنولوژيكي و اجتماعي جوامع انسانی در سال هاي اخير و با بالا رفتن سطح آگاهی و شعور سياسي مردم و همچنين در دسترس بودن وسايل مرتبط با فناوري هاي جديد ارتباطي و اطلاعاتي از جمله اينترنت، به نظر می رسد زمان آن فرا رسيده كه مردم خود بصورت مستقيم و بدون انتخاب نمايندگان، در تصميم گيري هاي مربوط به سرنوشت فردي و جمعي خود شركت نموده و ارزش های دموکراسی مستقیم را به نمایش بگذارند. این پژوهش که در دانشگاه تربیت مدرس انجام شده است نشان می دهد که در پرتو توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شهروندان در کشورهای مختلف قادرند به طور مستقیم در فرایندهای قانون گذاری، انتخاب مدیران عالی کشور، تدوین سیاستها و برنامه های توسعه ملی و نظایر آن، مشارکت نمایند و مستقیماً سرنوشت سیاسی خود را در مقیاس های ملی و محلی تعیین نمایند.

                                جهت آشنایی بیشتر با مطالب این کتاب می توانید مقاله                                                      "قابلیتهای فناوری اطلاعات در اجرای دموکراسی مستقیم" را نیز از اینجا دریافت کنید.