قالی اردکان را نباید نوشت بلکه باید فریاد زد
میتونم بپرسم چند سالتونه؟ آیا تا این قد شدی
کلمه فرش یا قالی به گوشتون خورده ؟ مسلما خورده، می خوام بپرسم تا به حال به معنی
این دو کلمه توجه کردی ؟
فرش
یک کلمه کلی است. به هرچیزی که قابلیت پهن کردن را داشته باشد یا قابلیت گستردنی
داشته باشد را فرش می نامند، مثل: گلیم، زیلو، حصیر، پتو، چادرشب و قالی.
پس
چه خوبه هر وقت بخواهیم در مورد هر یک از اینها حرف بزنیم یا به قصد خرید به بازار
برویم نام خودش به کار ببریم، مثل قالی.
یه
سوال دیگه، تاکنون به بازار قالی رفتی یا همون بازار فرشی که همه میگن ؟
حالا
چون علاوه بر قالی، گلیم و زیلو هم اونجا به فروش میره اشکال نداره بگیم بازار فرش .
خوب
بگذریم، سوالم اینه که تاکنون رفتی به بازار فرش ؟
چقدر
به منطقه بافت اون قالی که می بینی یا می خری توجه می کنی ؟
همین
طور که همه می دونیم ما ایرانی ها اولین قالیباف های دنیا بودیم.
از
دو هزار و پانصد سال پیش تا به امروز و امروز مناطق مختلفی از ایران قالیبافی
دارند آن هم به سبک و سنت خودشان.
مثل:
تبریز، بیجار، همدان، اصفهان، کرمان، مشهد، قم، کاشان و اردکان و ...
همه
این ها را گفتم تا به موضوع بحث خودم برسم یعنی قالی اردکان.
مختصرا
درباره قالی اردکان برای شما توضیح می دهم.
تا
قرن گذشته صنایع دستی شاخص اردکان زنجیربافی، زیلوبافی و کرباسبافی بوده است، اما
در اوایل قرن اخیر هنر صنعت قالیبافی وارد اردکان شد، یعنی حدود سالهای 1305-1300،
پس نتیجه می گیریم که قدمت قالی اردکان کمتر از یک قرن است.
قالیبافی
در اردکان برای اولین بار در اوایل همین قرن در کارگاهی در محله تاریخی وز یبای
چرخاب کلید خورد. جالب است بدانید همه بافنده ها آقایان بودند.
خوب
بریم سر خصوصیات قالی اردکان:
باز
یک سوال، آیا در مورد تقسیم بندی مناطق قالیبافی چیزی می دانید ؟
سه
تا بیشتر نیست: قالی های شهری، قالی های روستایی و قالی های عشایری
قالی
اردکان در رده قالی های شهری به حساب می آید و فارسی باف هم است.
تعداد
رنگها از قدیم تا به امروز از 16-17 تا بالا نمیرود، رنگبندی های مختلف در زمینه
های لاکی، کرم، سبز، مسی وسرمه ای.
آن
زمان هنرمندان قالیباف اردکان زیر نظر اساتیدی از کرمان و یا یزدی هایی که خود زیر
نظر کرمانی ها کار می کردند قالیبافی را آغاز کردند.
خوب
پس نتیجه می گیریم که اولین طرح هایی که در اردکان بافته شده طرح های کرمان بوده
است.
از
همان روزهای اول هنرمندان قالیباف اردکانی سعی بر این داشتند که در تاریخ 2500 ساله
قالی ایران سری بیرون بیاورند و الحق که توانستند.
یه
چند سالی گذشت تا اینکه پای زنان و دختران در پشت دار قالی باز شد وآقایان جای خود
را کاملا به آنها دادند.
انگار
آنها مادرزادی قالیباف بودند.
ای
کاش استاتید قالی به جای اینکه وقت خود را در مناطق دیگر بگذارند سال ها پیش به
اردکان می آمدند.
واقعا
چه کسی می دانست چنین استعدادی در دل کویر نهفته است ؟!
با
ورود زنان و دختران در عرصه قالیبافی پای قالی کاشان نیز در اردکان باز شد.
چند
سالی طرح های کاشان در اردکان بافته شد، در همین حال بود که فرش نایین با سرعت برق
وارد اردکان شد و توانست در دل قالیبافان و تجار اردکانی جایی باز کند.
فرش
کرمان هم دیگه رخت بر بسته بود و عازم دیار خود بود.
عرصه
عرصه رقابت طرح های کاشان و نایین بود.
این
رقابت چند سالی طول کشید تا اینکه طرح های کاشان توانست تقریبا 90 درصد دارهای
قالی اردکان را از آن خود کند.
قالی
کاشان شد پدر خوانده ی قالی اردکان و او را زیر پروبال خود گرفت.
کیفیت
و زیبایی قالی اردکان به حدی رسید که هر کجا که اسم قالی کاشان بود در کنارش قالی
اردکان هم بود.
در
طول همین مدت 80-90 سال، قالی اردکان توانست از لحاظ طرح ،رنگبندی، زیبایی و کیفیت
بافت در استان حرف اول را بزند.
طولی
نکشید فروشگاهای خارج از کشور هم پر شد از قالی اردکان مثل: آلمان، استرالیا،
سوئد، آمریکا و برخی کشورهای عربی.
توی
بازارهای فرش هم که گذر می کردی همه از قالی اردکان می گفتند وکیفیت آن. توی
نمایشگاها در کنار قالی های تبریز و کاشان برای خودش جایی باز کرده بود.
اینکه
هی میگم قالی اردکان این طور بوده و اونطور بوده این نیست که امروز نیز به این
صورت نیست بلکه با اقتدار جایگاه خود را حفظ کرده و خواهد کرد. بگذریم از اینکه
امروزه کلا بازار فرش تعریفی نیست!
پس
دعوت می کنم هر وقت قصد خرید قالی دستباف را دارید حتما سری به اردکان بزنید مطمئن
باشید پشیمان نمی شوید. آغوش گرم قالیبافان اردکانی پذیرای شما ایرانیان عزیز بوده
وهست.
شما
هم اردکان و قالی اردکان را فراموش نکنید. مرا ببخشید که توی این متن چندین بار
نام قالی اردکان آورده ام. قالی اردکان لیاقت بیشتر از اینها را دارد.
قالی
اردکان را نباید نوشت بلکه باید فریاد زد.
مصطفی هاتفی اردکانی
برگرفته از: خبرگزاری جمهوری اسلامی / ایرنا
