باز آخر ماه صفر و باز روستای توت، روستایی که فقط یک روستا نیست، و توت فقط یک نام نیست. چند قرن است که نام این روستا با دهۀ آخر ماه صفر و خصوصاً عزاداری بر اهل بیت پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) و « آیین تعزیه خوانی » گره خورده است و چه دلیلی بالاتر اینکه نام این روستا آسمانی شود. روستای توت از توابع بخش بزرگ خرانق شهرستان اردکان در 60 کیلومتری شمال شرقی شهر اردکان قرار دارد.
هرسال در دهۀ آخر ماه صفر و خصوصاً پنج روز پایانی، که مصادف با رحلت رسول گرامی اسلام(ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) و حضرت امام رضا(ع) است، این روستا میزبان مردان و زنانی است که قلبشان به عشق اهل بیت پیامبر(ص) می تپد و همه داغداراند هنوز، داغدار شهادت فرزند جگر گوشه اش، حضرت امام حسین(ع).
این روزها همه در حال تدارک هستند، تدارک برپایی نمایشی بزرگ و ماندگار که به رغم تکرار مکررش در هر سال، باز زنده و پویاست و البته تاثیر گذار. سالهاست که مردم اردکان و دیگر اقصی نقاط استان یزد و حتی کشور میدانند که در این ایام در روستای توت چه خبر است و همه می آیند با هر وسیله و امکاناتی که در اختیار دارند. مراسم عزاداری، تعزیه خوانی و نخل گردانی این روستا حدود 150 تا 160 سال قدمت دارد و برخی محققان پا را از اینکه هست فراتر گذاشته اند و سابقه آن را به مربوط بعد از دوران صفویه و رواج مذهب شیعه در ایران میدانند.
در مورد نوع پیدایش و نوع شکل گیری این روستا سخن بسیار است که هر کدام در نوع خود جالب و شنیدنی است. اما نقلی که از همه معتبر تر است این است: گفته اند که روزی مرد چوپانی در مکانی که اکنون روستای توت در آن بنا شده است گلّه اش را برای چرا نگاه داشت. شب در حال استراحت در خواب دید که چندین مرد از کوه مقابل با لباسهایی بلند و مشکی به پایین آمدند و در جلوی آنها شخصی بود که سر در بدن نداشت. آنها بعد از رسیدن به پای کوه مدتی را به عزاداری پرداختند و بعد دوباره از نظر غایب شدند. مرد چوپان بعد از بیدار شدن از خواب هنوز به رویای دیشبش فکر می کرد که متوجه شد چوب دستی خود را که دیشب در زمین فرو کرده است در کمال ناباوری سبز شده است.
او بعد از این موضوع به اردکان می رود و به همراه عده ای خیّر به آن مکان باز میگردد و آنها بنای حسینیه ای را می گذارند تا در این مکان نظر کرده در ایامی از سال به عزاداری مشغول گردند. البته در طی سالهای متمادی نوع معماری این حسینیه و حتی شیوۀ عزاداری آن تغییر کرده است. بنای حسینیه قبلی از میان برداشته شد و حسینیه کنونی که هم بزرگتر است و هم گنجایش بیشتری دارد که محل حسینیه اسبق ساخته شد.
مراسمات خاص این ایام در روستای توت در سه بخش کلی عزاداری، تعزیه خوانی و نخل گردانی خلاصه می گردد که مشتاقان زیادی را به این روستا می کشد. خصوصاً تعزیه خوانی در حسینیه روستای توت که بخاطر قدمت و اصالتش در سال 1388 با شماره ثبتی 53 به عنوان سومین اثر معنوی استان یزد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. پخش غذای نذری در این روستا خود حکایتی است که سر دراز دارد و بسیار دیدنی و شنیدنی است. در طول این پنج روز عزاداری طی دو وعده ناهار و شام از خیل عظیم مردم عزادار با غذای نذری و تبرکی حسینیه پذیرایی می شود به طوری که در هر روز چند هزار پرس غذا آماده می شود. مردم اردکان به این حسینیه اعتقاد دارند و بسیار آن را محترم می دارند و به انحاء مختلف این عشق و اردات خود را ابراز می دهند از اعطای کمکهای نقدی تا نذر گوشت قربانی. عده ای هم با وسایل و امکانات شخصی خویش به مردم خدمت رسانی می کنند.
جعیت این روستا در ایام عادی سال به زحمت به بیست نفر می رسد اما در این چند روز جمعیتی بالغ بر بیست هزار نفر برای عزاداری به روستای توت می آیند که این موضوع هم در نوع خود جالب است. سخن درباره روستای توت بسیار است که در این مجال نمی گنجد. باید باشی و از نزدیک ببینی. آری، عشق به خاندان عصمت و طهارت چیزی نیست که از دل شیعیان و دلدادگان پاک شود.
این مراسم هر سال به رغم تمام مشکلات و مسائل مختلف و عدم برنامه ریزی ها، با شکوه تر از سال قبل برگذار می شود تا اثبات این حدیث باشد که:ان لقتل الحسین حراره فی قلوب المسلمین...

محمد پورروستائی اردکانی |